W Europie ponad 90% firm należy do sektora mikro-, małych i średnich. Wspólnie ich wpływ na gospodarkę i społeczeństwo jest ogromy, choć pojedynczo wydaje się znikomy. Istotne pozostaje więc, aby i ta grupa firm uwzględniała ideę społecznej odpowiedzialności biznesu.
Badania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości z 2013 roku dowodzą, że 2/3 rodzimych MSP nie zetknęło się z pojęciem CSR (Społeczna Odpowiedzialność Biznesu). Co jednak nie oznacza, że firmy te nie są odpowiedzialne. To specyfika tego sektora, powoduje, że działania odpowiedzialne społecznie i środowiskowo często nie są wprost określane, ale podejmowane.
Na przykład firmy pomagają lokalnym społecznościom, dotują publiczne przedsięwzięcia, organizują szkolenia czy spotkania dla osób zagrożonych wykluczeniem. CSR nie polega wtedy na strategicznym podejściu jak w korporacjach, ale jest równie ważną częścią koncepcji – zaangażowaniem społecznym. Nie oznacza to jednak, że w tym sektorze CSR może wyrażać się tylko w takiej formie. Warto więc przyjrzeć się pełnemu obrazowi koncepcji, aby zdać sobie świadomość z możliwości działania mikro-, małych i średnich firm.
Norma ISO 26000
Norma ISO 26000 odpowiedzialność organizacji definiuje jako wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko. Słowo „organizacja” dotyczy nie tylko dużych firm, ale również średnich i małych, instytucji publicznych czy organizacji pozarządowych.
Obowiązek minimalizowania negatywnego wpływu na otoczenie dotyczy szerokiego grona podmiotów działających na rynku, w tym mikro, małych i średnich firm. Co warto zaznaczyć, wobec wyzwań globalnych (zmian klimatycznych, kryzysu wodnego, zanieczyszczenia środowiska i powietrza) Komisja Europejska w zaproponowanej definicji CSR zrezygnowała z określenia dobrowolny w odniesieniu do działań realizowanych w ramach koncepcji. Już teraz bowiem przewiduje się większą presję na podejmowanie bardziej kompleksowych projektów służących i wspierających rozwój odpowiedzialnego zarządzania organizacjami.
W zależności od branży czy sektora oddziaływanie organizacji jest inne. Firmy z branży energetycznej ze względu na wielkość wpływu na środowisko powinny podejmować aktywność w obszarze ochrony środowiska. Branża finansowa skupić się w pierwszej kolejności na przejrzystości zawieranych umów i transakcji, motoryzacyjna prowadzić kampanie poświęcone bezpieczeństwu na drodze, a alkoholowa edukować w zakresie odpowiedzialnego spożycia swoich produktów. Możemy wskazać również wspólne dla firm obszary odpowiedzialności. Są nimi miejsce pracy, bo przecież większość firm zatrudnia. Odpowiedzialność za produkty i usługi, czy za wprowadzenie uczciwych zasad współpracy z kontrahentami.
Obszary CSR
CSR ma być odpowiedzią na rzeczywiste oddziaływanie organizacji. Wspomniana już norma ISO 26000 porządkuje te obszary wpływu i wyróżnia 7 kluczowych dla społecznie odpowiedzialnych organizacji. Dzięki temu pozwala planować dalszy rozwój CSR w tym również w mikro, małych i średnich firmach.
- “Ład organizacyjny” – w jaki sposób firma jest zarządzana? Czy społeczna odpowiedzialność znajduje odzwierciedlenie w misji i wartościach?
- “Prawa człowieka”
- “Praktyki dotyczące miejsca pracy”
- “Środowisko” – odnosi się do działań proekologicznych i konieczności ograniczania negatywnego wpływu na otoczenie przyrodnicze.
- „Uczciwe praktyki operacyjne” – relacje między organizacjami a ich partnerami, dostawcami, konkurentami i innymi interesariuszami.
- „Zagadnienia konsumenckie” – dobre praktyki CSR kierowane do klientów.
- „Zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej” – działania charytatywno-filantropijne, wspieranie organizacji pozarządowych czy realizacja kampanii społecznych zawierają się w obszarze.
Więcej inspiracji do wdrożenia dobrych praktyk CSR właśnie z obszarów wskazanych w normie ISO 26000 znajduje się w dorocznie publikowanym Raporcie Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”. W ostatniej edycji znalazło się w nim 684 przykładów działań społecznie odpowiedzialnych. Zgłosiły je 124 firmy, w tym 31 reprezentujące MMSP.
Raportowanie CSR
Raportowanie społeczne jest zwieńczeniem wdrożenia społecznej odpowiedzialności biznesu w struktury firmy i stanowi element budowania przejrzystości organizacji. Oznacza ujawnianie danych pozafinansowych, czyli kwestii z obszaru środowiskowego, społecznego oraz ładu korporacyjnego. Świadczy o tym, że firma posiada odpowiednie procedury do zarządzania CSR, mierzenia i raportowania.
W Polsce w ostatnich latach ukazywało się rocznie około 40 raportów społecznych i to przede wszystkich największych firm. W artykule Natalii Ćwik “Raportowanie społeczne – perspektywa MŚP” zamieszczonym w publikacji Forum Odpowiedzialnego Biznesu “Wspólna odpowiedzialność. Rola raportowania społecznego” wskazane zostały przyczyny mniejszej liczby raportów CSR firm reprezentujących sektor MMŚP. Należą do nich m.in. brak zasobów, wiedzy i adekwatnych narzędzi. Bowiem opracowanie czasem kilkudziesięciostronicowej publikacji zajmuje wiele czasu, generuje koszty i wymaga odpowiedniego know-how. Z tego powodu zaleca się dla firm z sektora MMSP przygotowywanie Communication on Progress, czyli rocznych sprawozdań sporządzanych przez firmy zrzeszone w programie UN Global Compact. Raport taki wymaga opisania działań w zakresie 10 priorytetów zrównoważonego rozwoju. Jak argumentuje autorka wyżej przytoczonego artykułu taki „zakres tematyczny jest wystarczający by objąć aspekty istotne z punktu widzenia MŚP, a jednocześnie nie na tyle szczegółowy, by zmuszać je do monitorowania danych, co wymaga dużych nakładów pracy”.
Benefity
Wdrożenie społecznej odpowiedzialności w struktury firm z sektora mikro-, małych i średnich firm stanowi niewątpliwie wyzwanie, ale przynosi wymierne korzyści. Jedną z nich jest przewaga firm w przetargach, gdzie raportowanie danych pozafinansowych jest kryterium wyboru. Społeczna odpowiedzialność biznesu poprawia relacje z otoczeniem zewnętrznym, szczególnie społecznościami lokalnymi tak istotnymi dla mniejszych przedsiębiorców. Odpowiedzialne firmy mogą liczyć na wzrost świadomości pracowników w zakresie etyki, ale także ich zaangażowania i motywacji. Nie bez znaczenia są również aspekty wizerunkowe, pozwalające postawić firmę w pozytywnym świetle. Zatem CSR umożliwia budowanie przewagi konkurencyjnej firmy, szanując jej otoczenie: głos interesariuszy i środowisko naturalne.
Wersje PDF publikacji Forum Odpowiedzialnego Biznesu dostępne są bezpłatnie na portalu odpowiedzialnybiznes.pl.
