Franczyza – własna firma na licencji

Pomysł na biznes

Według definicji portalu Franchising.pl franczyza to „rodzaj współpracy między niezależnymi przedsiębiorcami. Franczyzodawca udostępnia swoje know-how oraz markę, ale w zamian pobiera opłatę od franczyzobiorcy, który może korzystać ze sprawdzonego pomysłu na biznes”.

 
Z raportu o rynku franczyzy 2013 r. firmy PROFIT system wynika, że na koniec 2012 roku na zasadach franczyzy funkcjonowało w Polsce łącznie 51,2 tys. placówek. To o 3,2 tys. więcej niż w 2011 roku. Specjaliści PROFIT system prognozują, że do końca 2013 roku powstanie kolejne 3 tysiące placówek franczyzowych, a ich łączna liczba przekroczy 54 tys. W ubiegłym roku przybyło również firm franczyzowych. Zgodnie z danymi z Raportu, w 2012 roku w Polsce działały 864 systemy franczyzowe, czyli o 59 więcej niż w roku poprzednim. Zdaniem ekspertów PROFIT system dynamika wzrostu liczby systemów franczyzowych utrzyma się i do końca 2013 roku może ich być nawet 930.

Franczyza, czyli co?

Biznes na licencji należy do najbezpieczniejszych form prowadzenia własnej firmy. Ryzyko niepowodzenia jest znacznie mniejsze w porównaniu do niezależnej działalności. Decydując się na franczyzę, przedsiębiorca otrzymuje wiedzę na temat wybranego biznesu, wsparcie ze strony franczyzodawcy przez cały okres współpracy oraz prawo do używania logo sieci lub znaku towarowego. Za tę pomoc franczyzobiorca przekazuje franczyzodawcy tzw. opłatę wstępną za udzielenie licencji i potem, przez cały czas trwania kontraktu, wnosi na rzecz franczyzodawcy określony procent swoich miesięcznych obrotów. Pieniądze te wykorzystywane są na rzecz całej sieci i służą przede wszystkim biorcom licencji – są przekazywane m.in. na badania marketingowe, opracowywanie nowych produktów i kampanie reklamowe.
Specyfiką współpracy licencyjnej jest konieczność podporządkowania się partnera wymogom franczyzodawcy w zakresie procedur, metod prowadzenia biznesu oraz norm obowiązujących w danej sieci, np. w zakresie wizualizacji placówki, oferowanych produktów lub usług, standardów obsługi klienta itd. Decydując się na inwestycję w koncept franczyzowy, należy pamiętać, że w zamian za plusy płynące z franczyzy, licencjobiorca musi zaakceptować kontrolę jakości i standardów. Ponadto partner sieci zobowiązany jest do wstępnej opłaty franczyzowej za przystąpienie do sieci oraz przez okres trwania współpracy uiszcza bieżące opłaty oraz dokonuje wpłaty na fundusz marketingowy. Licencjobiorcy prowadząc biznes, zobowiązani są do sprzedaży produktów i usług wskazanych w umowie franczyzowej. Swoboda franczyzobiorcy w tym zakresie nie jest akceptowana. Trzeba też pamiętać, że franczyzodawca nie jest nieomylny i on również popełnia błędy w zarządzaniu siecią, za które przy okazji płaci biorca.

Jak znaleźć coś dla siebie?

Zastanawiając się nad wyborem biznesu, warto zacząć od przyjrzenia się swojemu wykształceniu, realnym umiejętnościom, talentom, hobby oraz ocenić stan finansów na inwestycje. Warto pomyśleć nad tym, z kim chcemy współpracować i przeanalizować pozycję danych firm na rynku. Sprawdzić popyt na towary lub usługi tych firm. Należy również ocenić konkurencję: czy istnieje i jak jest silna na lokalnym rynku, sprawdzić czy logo firmy jest znane tylko lokalnie, czy w całej Polsce. Wybierając franczyzodawcę, należy najpierw wybrać najlepszą dla siebie branżę, a następnie firmę, z którą chciałoby się współpracować.
Najlepsze koncepty franczyzowe to te, które oferują solidne podstawy biznesu i jasne zasady współpracy. Największa rotacja we franczyzie występuje wśród nowych systemów, głównie na skutek niewystarczającego doświadczenia, niesprawdzonych konceptów oraz niewłaściwie zbudowanych modeli biznesowych. Źródło porażki firm franczyzowych tkwi zazwyczaj w źle przygotowanym koncepcie franczyzowym, który wystartował bez weryfikacji. Każda sieć powinna zaczynać rozwój od własnych jednostek i poczekać ze sprzedażą licencji co najmniej rok od momentu otwarcia pierwszej placówki.

Skazani na sukces?

Sukces obu stron, czyli franczyzodawcy i franczyzobiorcy determinują trzy elementy: model biznesowy (musi być tak skonstruowany, by mogły zarobić obie strony), odpowiednia lokalizacja placówki (musi spełnić wymogi franczyzodawcy oraz być dostosowana do warunków właściwych danej branży), a także franczyzobiorca (jeśli nie zaangażuje się w pracę, nawet najlepiej skonstruowany biznes, w świetnej lokalizacji, upadnie).
Wybierając biznes franczyzowy, należy dokładnie przyjrzeć się umowie franczyzowej. Zapoznając się z warunkami współpracy, trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę, czy umowa przewiduje wyłączność terytorialną oraz czy okres obowiązywania umowy jest na tyle długi, że inwestycja, jaką ponosi franczyzobiorca, będzie miała możliwość się zwrócić.
Franczyza jest modelem biznesowym na każdą kieszeń – najtańsze systemy to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych, najdroższe wymagają inwestycji kilku milionów zł. Według Raportu o rynku franczyzy 2013, średnia inwestycja w licencję franczyzową wyniosła w 2012 roku 164,7 tys. zł. Sieci franczyzowe najczęściej deklarują zwrot inwestycji w okresie od 3 do 10 lat. Wszystko zależy od wielkości poniesionych nakładów, skomplikowania biznesu oraz od jakości konceptu franczyzowego, lokalizacji oraz zaangażowania franczyzobiorcy w biznes.
Zanim więc decyzja o działalności franczyzowej zostanie podjęta, należy dokładnie zweryfikować opłacalność przyszłego biznesu i dobrze skalkulować opłaty oraz koszty bieżące. Warto również porozmawiać z innymi franczyzobiorcami, jak oni oceniają współpracę z franczyzodawcą. Franczyzobiorca nie odniesie sukcesu, jeśli nie zaangażuje się w biznes. Firma na licencji wymaga pracy i poświęcenia. Nie należy traktować franczyzy jak lokaty kapitału, który sam na siebie zapracuje. Franczyzodawcy przekazują wiedzę o biznesie, prawo do używania znanej marki, pomoc w prowadzeniu biznesu. To wszystko zwiększa szansę sukcesu, ale go nie gwarantuje. W dużym stopniu zależy on od nastawienia franczyzobiorcy.