Firmy rodzinne dla firm rodzinnych – każdy był kiedyś mały

Szacuje się, że przedsiębiorstwa rodzinne stanowią około 75 proc. wszystkich przedsiębiorstw na świecie. Pomimo krótkiej historii wolności gospodarczej, nasza gospodarka rozkwita. A przedsiębiorczość prowadzona rodzinnie stanowi ogromny potencjał ekonomiczny i odgrywa bardzo istotną rolę społeczną.

W gronie 250 największych spółek na giełdzie w Paryżu 58 proc. firm to przedsiębiorstwa rodzinne. Na giełdzie we Frankfurcie udział rodzinnych przedsięwzięć to ponad 50 proc. Wśród największych firm rodzinnych na świecie są Auchan, Obi, Ikea, Porsche, BMW, Carrefour, Michelin, a w Polsce: Solaris, Yes, Vox, Biofarm, Konspol, Fakro, A.Blikle, Dr Irena Eris, Inglot, Osadkowski– marki, które są znane również poza granicami naszego kraju.

Firmy rodzinne w Polsce

Każda z firm rodzinnych ma swoją specyfikę, tak samo jak każda rodzina, jaką bliżej poznamy. Klimat rodziny jest wyczuwalny w działaniach, strukturach i w procesie prowadzenia biznesu. Dlatego trudno uogólniać i opisywać firmy rodzinne generalnie. Jednak próbując wyjaśnić, co to jest „firma rodzinna”, trzeba zacząć przede wszystkim od wartości, z którymi takie przedsiębiorstwa się identyfikują. Duża część założycieli firm rodzinnych jest na pierwszym etapie tworzenia swoich biznesów. Osoby, które pytamy o cele, mówią o potrzebie ciągłości i rozwoju z perspektywą przekazania swojego dorobku dzieciom czy wnukom. Nie zawsze jednak udaje się zbudować biznes od razu i wtedy ogromnie ważne jest przekazanie nawyku przedsiębiorczości swoim potomkom, którzy być może będą budowali swoją przyszłość sami, nie czekając, aż ktoś to za nich zrobi.
Często pojawia się w tym kontekście słowo sukcesja. Nie jest to bynajmniej jednorazowe działanie, ale bardzo długi proces, który zaczyna się przy rodzinnym stole, przy którym rozmawia się o biznesie, a w efekcie ta rozmowa prowadzi do oddania odpowiedzialności i decyzyjności osobie, która według nas się do tej pracy najbardziej nadaje – w firmie rodzinnej wydaje się to proste – a takie na pewno nie jest. Perspektywa rodziców i dzieci jest często bardzo różna.
Dzieci widzą od wczesnego dzieciństwa dużą konkurencję w prowadzonym przez rodziców biznesie. Firma rodzinna pochłania cały czas, wszystkie pieniądze i całą uwagę, jaką normalnie poświęca się potomkom. Warto budować przestrzeń do rozmów i budowania wzajemnej uważności, co wymaga czasu. Zaufanie w działaniu musi być poparte wzajemnym autorytetem, który budujemy w relacji z potomkami, a dzieci pokazują na co je stać, często oczekując konstruktywnej krytyki i przyzwolenia na popełnienie błędu.

Gospodarka a firmy rodzinne

Słyszymy znacząco dużo wypowiedzi o trudnościach w pozyskaniu kapitału na rozwój firm rodzinnych. W Polsce banki traktują w taki sam sposób wszystkie działalności, te, które funkcjonują wyłącznie dla maksymalizacji zysku i te, które przeznaczają znaczące sumy na rozwój i inwestycje w długofalową, stabilnie budowaną przyszłość.
Inaczej traktuje się firmy rodzinne w dojrzałych gospodarkach światowych. Banki zabiegają o klienta, który stabilnie inwestuje swój majątek w budowanie firmy i który jest związany lokalnie ze społecznością. Taki klient jest pewny i bardzo dobrze postrzegany, bo wiąże się z bankiem na lata. W międzynarodowej sieci Family Business Network, firmy z całego świata wypowiadają się na temat przyjaznych instytucji finansowych i budują własne rankingi, do których dobijają się największe i najbardziej znane banki na świecie. Banki zagraniczne już sobie zdają sprawę z potencjału biznesu rodzinnego, w Polsce musimy na taką dojrzałość jeszcze poczekać.
Przeszkoda, o której mówi się ostatnio coraz częściej, to dyskryminacja lokalnych firm rodzinnych w miastach, w których inwestują międzynarodowe korporacje. Przywileje i ulgi, które wywalczają sobie zagraniczni inwestorzy na szczeblach rządowych, nie pozwalają na uczciwą konkurencję na rynku. Podatki, ulgi i dofinansowania miejsc pracy znacznie zmniejszają koszt prowadzenia działalności, co nie jest dostępne dla firm rodzinnych, które rozwijają się organicznie od wielu lat w tych samych miejscach. Inwestorzy mogą sobie pozwolić na większe pensje dla przejmowanych pracowników, którzy wyuczyli się często w rodzinnych firmach.
Mylne jest myślenie, że zagraniczni inwestorzy zatrudnią bezrobotnych. Istotne jest to, że do pracy w zaawansowanych technologicznie przedsiębiorstwach potrzebni są fachowcy, a ci muszą mieć dobre kwalifikacje i umiejętności, których nie można nauczyć się na kilkudniowych kursach.
Dobrze by było, gdyby nasi włodarze docenili na równi z zagranicznymi inwestycjami nasze rodzime przedsiębiorstwa i gdybyśmy nie czuli się drugą kategorią przedsiębiorstw na naszym własnym podwórku.

Czy firmy rodzinne są konkurencyjne?

Firmy rodzinne muszą być konkurencyjne – bez tego nie przetrwają próby czasu. Jeżeli to nie jest innowacja produktowa to równie dobra jest przecież konkurencja usługowa, obsługowa czy każda inna, która prowadzi do tego, że klienci wracają do nas i polecają nas dalej. Firmy rodzinne są bardziej efektywne w działaniach, ponieważ determinacja w przetrwaniu wyzwala wewnętrzne instynkty. Nie można pracować na własnym garnuszku bez odpowiedzialności za swoje nazwisko, co ogromnie motywuje do wytężonej pracy. Przedsiębiorcy rodzinni są również skłonni do podejmowania ryzyka związanego nierozłącznie z innowacją, przy głębokim zrozumieniu, że bez innowacji nie ma rozwoju i przewagi konkurencyjnej.
W przeciwieństwie do dużych korporacji, dla których myśl techniczna, opracowania konstrukcyjne, patenty przychodzą z zagranicznych centrali, firmy rodzinne same opracowują innowacje z miejscowymi, czy regionalnymi rodzinnymi przedsiębiorcami tworząc nową, unikalną jakość usług, która pochodzi ze wspólnego wysiłku.

Polskie przedsiębiorstwa vs. firmy zagraniczne – czy mamy szansę na rynku międzynarodowym?

Obszary, które lekceważą duże korporacje, są idealne dla przedsiębiorców rodzinnych. Elastyczność i szybkość podejmowanych decyzji pozwala firmom rodzinnym być o krok dalej od dużej konkurencji. W obecnych czasach trzeba zmieniać kurs wielokrotnie i nie obawiać się zmiany decyzji, która jest trudna i czasami wymaga przyznania się do błędu, co w korporacji może zniszczyć menadżera. Szansa na dobry wiatr przychodzi raz i wtedy dobra i szybka decyzja waży najwięcej. Znane są w Polsce firmy rodzinne, które korzystają z szans lekceważonych przez zagraniczną konkurencję, które stały się podstawą działań i rozwoju rodzimych przedsięwzięć.
Polskie firmy mają szansę i warunki do rywalizacji na innych rynkach, jednak uwarunkowania naszej historii skutecznie opóźniły doświadczenia w prowadzeniu biznesu przez rodziny. Swoją wiedzę na ten temat musimy budować od początku. Szkoda, że nie możemy uczyć się od naszych pradziadków, ale mamy szansę zdobywać wiedzę od zaprzyjaźnionych, życzliwych firm rodzinnych, które mamy okazję poznać na spotkaniach Family Business Network na całym świecie. Fundacja Firmy Rodzinne utworzyła oddział największych i najstarszych firm rodzinnych, które nawzajem wspierają się i uczą.
Wysiłek i poświęcenie polskich rodzin biznesowych wielokrotnie przerasta oczekiwania założycieli, którzy budowali swoje przedsiębiorstwo na talentach i umiejętnościach. Nieustannie towarzyszy nam myśl o tym, jakie zasoby uda się odkryć w naszych dzieciach i jak to wszystko zorganizować, żeby działało sprawnie, nie wywołując przy tym iskier niszczących dorobek całego życia. Życzę tego zarówno sobie jak i państwu.

Fundacja Firmy Rodzinne

Fundacja Firmy Rodzinne powstała z potrzeby działania na rzecz firm rodzinnych przez firmy rodzinne. Realizuje działania przez organizację spotkań tematycznych/eksperckich dotyczących przedsiębiorczości rodzinnej w firmach rodzinnych o ugruntowanej marce.
Zasady spotkań dla firm rodzinnych, które są ważne i honorowo przestrzegane:

• Zaufanie i otwartość. Sieć oparta jest na zasadach otwartej komunikacji i zaufania.

• Aktywny udział. Aktywne uczestnictwo członków jest istotnym elementem, który nadaje organizacji odpowiednią wartość.

• Poufność. Członkowie są zobowiązani do wymiany doświadczeń i spostrzeżeń w atmosferze poufności.

• Szacunek i profesjonalizm. Dyskusje i debaty są zawsze prowadzone w sposób profesjonalny i z zachowaniem szacunku do drugiego człowieka.

• Zakaz aktywnego pozyskiwania klientów. Fundacja Firmy Rodzinne nie jest miejscem sprzedaży produktów lub usług.

Fundacja promuje firmy rodzinne które wzmacniają swój wizerunek przez znak Firma Rodzinna. Firmy rodzinne oznaczone znakiem są promowane w na stronie Fundacji i biuletynie który jest rozsyłany do 12.000 firm rodzinnych. Fundacja jest prowadzona przez osoby z firm rodzinnych dla firm rodzinnych.